วิทยาศาสตร์มีคำตอบ: ทำไมส่วนใหญ่เราถึงหาวตามเมื่อเห็นคนอื่นหาว?
คุณเคยสังเกตตัวเองหรือไม่ว่า เพียงแค่เห็นใครบางคนอ้าปากหาว เราก็มักจะเผลอหาวตามไปโดยไม่รู้ตัว? ปรากฏการณ์นี้ไม่ได้เกิดขึ้นเพราะความบังเอิญ แต่เป็นผลจากกลไกทางชีววิทยาและจิตวิทยาที่นักวิทยาศาสตร์ให้ความสนใจและศึกษาอย่างจริงจัง
สิ่งที่เรียกว่า “การหาวติดต่อ” เกิดขึ้นได้แม้เราไม่รู้สึกง่วง โดยร่างกายจะตอบสนองต่อสิ่งกระตุ้นรอบตัวอย่างอัตโนมัติ ซึ่งเชื่อมโยงกับโครงสร้างสมองบางส่วน ความเห็นอกเห็นใจ และวิวัฒนาการที่สืบต่อมาจากบรรพบุรุษมนุษย์
ปรากฏการณ์ “การหาวติดต่อ” (Contagious Yawning)
งานวิจัยอธิบายว่า “การหาวติดต่อ” หมายถึงพฤติกรรมที่เราหาวตามทันทีเมื่อเห็น ได้ยิน หรือแม้กระทั่งแค่คิดถึงคนที่กำลังหาว แม้ในขณะนั้นเราจะไม่ได้ง่วงจริงๆ ก็ตาม สมองจะส่งสัญญาณกระตุ้นให้กล้ามเนื้อใบหน้าและร่างกายทำตามโดยอัตโนมัติ
สิ่งนี้ไม่ได้พบเฉพาะในมนุษย์เท่านั้น แต่ยังเกิดขึ้นในสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมหลายชนิด เช่น ลิง ชิมแปนซี และสุนัข แสดงให้เห็นว่าการหาวติดต่อมีรากฐานร่วมกันในเชิงวิวัฒนาการ
เกี่ยวข้องกับ “สมองกระจก” (Mirror Neurons)
หนึ่งในคำอธิบายหลักคือบทบาทของ Mirror Neurons หรือเซลล์ประสาทกระจก กลไกนี้ทำงานเมื่อเราเห็นการกระทำของผู้อื่นและสมองเราพยายามเลียนแบบโดยไม่รู้ตัว
เซลล์ประสาทกระจกไม่เพียงแค่ทำให้เรา “ทำตาม” แต่ยังมีส่วนสำคัญในการเข้าใจอารมณ์ ความตั้งใจ และพฤติกรรมของคนรอบตัว จึงถือเป็นรากฐานสำคัญของการมีส่วนร่วมทางสังคม
เชื่อมโยงกับความเห็นอกเห็นใจ (Empathy)
นักวิจัยยังพบความสัมพันธ์ระหว่างการหาวติดต่อกับระดับความเห็นอกเห็นใจ คนที่มีความสามารถในการเข้าใจและแบ่งปันความรู้สึกกับผู้อื่นสูง มักจะหาวตามได้ง่ายกว่า
ยิ่งมีความใกล้ชิด เช่น คนในครอบครัวหรือเพื่อนสนิท ความเป็นไปได้ในการหาวตามก็ยิ่งมากขึ้น การหาวจึงสะท้อนถึงสายใยทางสังคมและการเอาใจใส่ซึ่งกันและกันอย่างชัดเจน
กลไกการทำงานของสมองและร่างกาย
อีกหนึ่งทฤษฎีอธิบายว่า การหาวเป็นวิธีช่วยระบายความร้อน ลดอุณหภูมิสมอง และเพิ่มปริมาณออกซิเจนเข้าสู่ร่างกาย เมื่อปรากฏการณ์นี้ติดต่อกันภายในกลุ่ม มันอาจทำให้สมาชิกทุกคนมีระดับพลังงานและความตื่นตัวใกล้เคียงกัน ซึ่งเป็นประโยชน์ต่อการอยู่รอดของมนุษย์ยุคโบราณ
บทสรุป
การที่คุณหาวตามคนอื่นไม่ใช่นิสัยเฉพาะบุคคล แต่คือปรากฏการณ์ทางชีววิทยาและจิตวิทยาที่สัมพันธ์กับสมองกระจก ความเห็นอกเห็นใจ และวิวัฒนาการของมนุษย์
ดังนั้นครั้งต่อไปที่คุณเผลอหาวตามเพื่อนหรือคนใกล้ชิด จงรู้ไว้ว่าสมองของคุณกำลัง “อิน” และกำลังสร้างสายสัมพันธ์กับพวกเขาอย่างลึกซึ้งอยู่ในขณะนั้นนั่นเอง
